تعارف 93: چگونه تز کارشناسی، ارشد یا دکتری بنویسیم؟

هنر انجام تحقیق (به عنوان مهارتی که یک محقق در هر زمینه ای دارد)  دو بخش اساسی دارد.

یک بخش مربوط به زمینه ی تحقیقاتی است. بالاخره شما برای اینکه روی موضوعی روی یک زمینه ی خاص مثل پلیمرها تحقیق کنید باید از آن موضوع چیزی بدانید! و بیشتر از آن، باید بدانید که نوآوری و ایده ی تحقیقاتی شما چه چیزی هست.شما باید علاوه بر داشتن علم، مهارت، و با بیانی خودمانی «آیکیو» در آن زمینه ی خاص، شیوه ی مطالعه ی مقالات مربوطه، طرح ابتدایی و نهایی مساله، پیشنهاد راه حل، تست اولیه، بهبود طرح و ... را بدانید. دستورالعمل های متنوع و بسیار زیادی در این باره طرح شده اند که شاید از بسیاری جهات متفاوت از هم باشند ولی در یک چیز مشترکند. آن هم اجرای یک «نظم» خاص است. به عنوان مثال در مقدمه ی کتاب طراحی مکانیزم رابرت نورتون، نمونه ای از این روند تحقیقاتی آورده شده است که می توان آن را در مسیر زیر خلاصه کرد:

Identification of need - Background research - Goal statement - Performance specifications - Ideation and Invention - Analysis - Selection of model - Detailed design - Prototyping and testing - Production

یک بخش دیگر اما در کل، مهارت پیشبردن مطالعات، ایده پردازی ها و فعالیت ها در یک چارچوب خاص و مشخص هست. این جمله خیلی معروف است که Keep track of your failures. یعنی تهیه ی مستندات از روند هایی هم که حتی منجر به شکست شده اند، می تواند کمک زیادی به شما بکند؛ چه برسد به تهیه ی یک جدول منظم از روند پیشرفت پروژه از ابتدا تا انتها. معمولا بیشترین سردرگمی ما در انجام پروژه های تحقیقاتی، به خصوص نوشتن تز های آکادمیک در این بخش اتفاق می افتد. فرض کنید که می خواهید در مورد موضوعی تز تان را بنویسید که چیزی بیشتر از چند صفحه ی خبری، یک کتاب عمومی و یک مقاله ی ساده از سال ۲۰۰۰ از آن نمی دانید. با در نظر گرفتن مراجع قدرتمند جستجوی مقاله و کتاب مانند Google scholar شما احتمالا به چیزی بیش از ۱۰۰ مقاله دسترسی دارید که از بعضی از آنها تنها ۱ جمله ی بدرد بخور باید بیرون بکشید و از بعضی از آنها به تمام کلماتشان، واو به واو نیازمندید. فکر می کنید می توانید بدون برنامه ریزی منسجم و نظم و ترتیب از پیش تعیین شده، در عرض یک سال بیش از ۱۰۰ مقاله را مطالعه کرده، آنها را خلاصه کرده، طرح اولیه ی تز را نوشته، ایده ها را آزمایش کرده و آن را تکمیل کنید؟! اگر می توانید حتما از شیوه ی کاری خود یک گزارش کاری تهیه کنید و منتشر کنید. قول می دهم میلیاردر خواهید شد! بالاخره به نظر می رسد راه میانبری برای دور زدن پروسه ی کشنده و طاقت فرسای «منظم بودن» وجود ندارد... یا حداقل وجود نداشته باشد.

اگر عبارتی مانند How to write academic thesis را در گوگل سرچ کنید با منابع متعددی برای برنامه ریزی پروسه ی تز نویسی مواجه خواهید شد. یکی از بهترین هایشان به نظر من، سایت سایپلور است. بخاطر اینکه تمرکز خوبی بر روی نرم افزار های مورد نیاز برای دسته بندی، mind organizing و نوشتن تز دارد. بد نیست اگر درگیر پروسه ی نوشتن یک تز یا مقاله ی آکادمیک هستید سری به این سایت بزنید.